Lenf Bezi / Bezesi Şişlikleri

Lenf Bezi Nedir?

Lenf bezleri veya bezeleri tüm insanlarda doğumdan itibaren tüm vücudumuzda mevcut olan ve bağışıklık sistemimiz için hayati öneme sahip yapılardır. Lenf bezleri dışarıdan fark edilen veya ele gelebilen boyun, koltuk altı, kasık gibi yerler dışında karın boşluğu ve göğüs boşluğu gibi görülemeyecek yerlerde de yoğun olarak bulunurlar. Lenf bezleri, lenf damarları denilen ve ağırlıklı olarak hücreler arası sıvıları süzerek tüm vücutta normal damarlar gibi yaygın bir ağ oluşturan ayrı bir dolaşım sisteminin kavşak noktalarında bulunurlar.

Lenf Bezlerinin Görevleri Nedir?

Lenf bezlerinin görevi genel olarak mikropları tanımak, enfeksiyonlarla savaşmak ve zararlı olabilecek yabancı maddeleri tanıyıp süzmek olarak basitçe tanımlanabilir. Büyüklükleri yerleşim yerine göre değişmekle beraber birkaç mm’den 2-3 cm’ye kadar değişebilir. Bebekler ve küçük çocuklar zaman içinde çevrelerindeki bakteriler, virüsler ve diğer mikroplarla tanışırlar.

Büyükler için olağan ve basit görünen, örneğin basit nezle-grip gibi, enfeksiyonlarla ilk karşılaştıklarında vücutları henüz pek tanımadıkları bu mikroplara karşı savunma için tepki gösterir.

Özellikle bebekler ve küçük çocukların sıkça geçirdikleri üst solunum yolu enfeksiyonları çene altı, boyunun özellikle üst ön kesimlerindeki bezelerde tepki ve savunma amacıyla büyümeye neden olurlar. Bu lenf bezelerinin boyutları çoğunlukla 1.5-2 cm’yi pek geçmez. Aslında lenf bezleri gibi bağışıklık sisteminin benzer doğal yapıları olan bademcikler ve geniz eti de bu durumlarda büyüme gösterir.

Benzetme yapmak gerekirse bir tehlike olarak algılanan enfeksiyon ve mikroplara karşı lenf bezlerinin iç yapısındaki akyuvarlar çoğalırlar ve tehlike ortadan kalkana kadar alarm durumunda kalırlar. Çoğunlukla enfeksiyon iyileşince lenf bezleri de küçülür, ancak tamamen kaybolmaları beklenmez. Bazen de küçülmeleri birkaç haftayı bulabilir. Genellikle tüm çocukların boyunlarında mercimek, nohut veya fındık kadar lenf bezeleri her zaman ele gelebilir.

Kimi zaman da lenf bezelerinin kendileri, örneğin boğaz veya diş enfeksiyonunu takiben, enfekte olur ve çoğunlukla ağrılı ve kızarık olarak büyüyebilirler. Bu duruma lenfadenit (Lenf bezi iltihabı) denilir ve doktor önerisiyle antibiyotik tedavisi gerekir.

Lenf bezeleri bulundukları bölgeye göre grup halinde görev yaparlar. Örneğin çene altı ve boyunun üst kesimindeki bezeler çoğunlukla boğaz, ağız içi, dişler, bademcikler gibi yakın bulundukları yapıların sorunlarında aktifleşir, tepki verirler. Bademcik iltihabı ve diğer üst solunum yolu enfeksiyonlarında, diş çürükleri veya ağız içi yara ya da diğer enfeksiyonlarında büyüme yaparlar. Saç diplerinde veya kafa derisindeki enfeksiyon ya da yara-zedelenmelerde ense kökündeki bezler büyüyebilir.

Kasıklardaki lenf bezleri ise yakın çevredeki yara, enfeksiyonlar ile ayak, tırnak yerleşimli yara ve enfeksiyonlarda büyüme yapabilirler. Koltuk altı bezleri de kollarda veya ellerdeki sorunlarda büyüyebilirler. Karın içi ve göğüs boşluğu içindeki lenf bezelerinin büyümeleri çoğunlukla belirti vermeden geçer.

Çocukluk çağında lenf bezlerinde büyüme daha az sıklıkta daha önemli hastalıkların belirtisi olabilir. Bunlar arasında tüberküloz gibi enfeksiyonlar, bazı romatizmal hastalıklar, bazı bağışıklık sistemi hastalıkları ve sık olmayarak lösemi-lenfoma gibi bazı çocukluk çağı kanserleri olabilir. Baş-boyun bölgesi yerleşimli bazı kanserler boyundaki bezelerde uzun süren büyümeler yapabilirler.

Lenf Bezi Kanseri Nedir?

Lenf bezi kanseri çocuklarda görülen kanserlerin önde gelenlerindendir. Bu kanserlere genel olarak lenfoma adı verilir. Genellikle boyunda, göğüs boşluğu veya karın boşluğundaki lenf bezlerinin aşırı büyümesi sonucunda gelişirler. Hodgkinlenfomave Hodgkin-dışı lenfomaolarak iki ana türü vardır. Ülkemizde lösemilerden sonra çocuklarda en sık görülen kanserlerdir. Türüne göre kemoterapi ve radyoterapi ile yüksek oranlarda iyileşirler.

Büyümüş Lenf Bezeleri Nasıl Değerlendirilir?

Lenf bezelerinin büyüklükleri, normal ya da önemli hastalık belirtisi olup olmadıkları gibi konular hemen her zaman bulundukları yere, yaşa ve hastanın diğer yakınma ve bulgularına göre değerlendirilir. Boyunun alt kesimlerinde, arka bölgesinde, köprücük kemiklerinin üzerindeki boşlukta yerleşik büyümüş lenf bezelerinin daha fazla önemsenerek bir doktor tarafından değerlendirilmesi gerekir.

Eşlik eden halsizlik, kilo kaybı, aşırı terlemeler, solunum yakınmaları, vücudun birçok yerinde lenf bezlerininbüyümüş olması, karın şişliği ve ağrısı, solukluk, vücutta morarma-kanamaların olması ciddi hastalıklar için uyarıcı olabilir. Çocukluk çağı kanserlerinde sıklığın onbeş yaş altındaki her bir milyon çocukta 150-200 gibi düşük olduğu dikkate alınacak olursa lenf bezesi büyümelerinde öncelikle enfeksiyonlar olmak üzere daha sık görülen nedenler öne çıkar.

Lenf Bezleri Nasıl Tedavi Edilir?

Her büyümüş lenf bezinin tedavi edilmesi gerekmez. Özellikle virüslere bağlı solunum yolu enfeksiyonlarında büyüyen lenf bezelerinin tedavisi gerekmez. Hastalık geçtüğünde lenf bezeleri de genellikle geriler. Doktorunuzun değerlendirmesi sonucunda bakterilere bağlı enfeksiyona bağlı büyüme düşünülürse antibiyotik tedavisi gerekebilir. Lenf bezlerinin sık beklenmeyecekleri yerlerde ve beklenenden büyük olmaları, büyüklüklerinin uzun süre devam etmesi, eşlik eden başka önemli yakınmaların olması ve tereddüt oluşan durumlarda mutlaka bir uzman doktora görünmek gerekeceği de unutulmamalıdır.

Yukarıda bahsedilen şekilde çocuklarda lenf bezlerinin vücudun olağan yapıları olarak görevleri olduğu, özellikle boyunda çoğunlukla ele gelebildiği ve enfeksiyonlara bağlı olarak büyüme ve küçülmelerin görülebileceği bilinmelidir. Bunun yanında ailelerin dikkatini çeken ve şüphe yaratan her türlü lenf bezi büyümelerinin zaman geçirmeden doktor tarafından değerlendirilmeleri gerekeceği akılda bulundurulmalıdır.